Türkçede üç tane ki vardır. Bir tanesi bağlaç, iki tanesi ek.
1. Bağlaç Olan Ki
Türkçeye Farsçadan geçmiştir. Ki'li birleşik cümleler kurabilir. Bu yapıda, önce temel cümle sonra yan cümle bulunur.
Örnekler:
Erkenden yola çık ki mülakata geç kalma.
Neşeli ol ki genç kalasın.
Bir de baktım ki park yerine başka araç girmiş.
UYARI: Bağlaç olan ki istisnaları dışında kelimeden ayrı yazılır. İstisnaları şunlardır: Sanki, oysaki, mademki, belki, halbuki, çünkü, illaki, meğerki.
2. Sıfat Yapan -ki
İsim soylu sözcüklerin üzerine çoğu zaman -de bulunma eki ile beraber monte edilen bir ektir. Üstüne geldiği sözcüğü sıfat hâline getirir.
Örnekler:
önümüzdeki yıl
evdeki hesap
yanındaki adam
karşımızdaki daire
dünkü çocuk
hayalimdeki iş
Not: Eğer sıfat yapan -ki ekinden sonra gelen isim söylenmezse, -ki ekini alan sıfat "adlaşmış sıfat" ya da "zamir" olur.
Örnek:
Şu para üstünü yanındaki yolcuya uzatır mısın? (sıfat)
Şu para üstünü yanındakine uzatır mısın? (adlaşmış sıfat)
Örnek:
Öteki masada oturalım, burası dolu. (sıfat)
Ötekine oturalım, burası dolu. (belgisiz zamir) Çünkü işaret sıfatları, belgisiz sıfatlar, sayı ve soru sıfatları çeşitli ekler alarak zamire dönüşürler.
3. Zamir Olan -ki
İsim tamlamalarında tamlanan kelimenin yerini alan -ki'dir.
Örnek:
Senin kalemini kullanabilir miyim? Benim kalemimin mürekkebi akmış. (isim tamlaması)
Senin kalemini alabilir miyim? Benimkinin mürekkebi akmış. (-ki eki kalem isminin yerini tutan zamirdir)
Örnek:
Bizim arkadaşımız yine üstüne düşeni yaptı. (isim tamlaması)
Bizimki yeni üstüne düşeni yaptı. (-ki zamiri arkadaş kelimesinin, yani tamlanan ögenin yerini aldı.)
Örnek:
Ayşe'nin nişanlısı ona tektaş yüzük almış. (isim tamlaması)
Ayşe'ninki ona tektaş yüzük almış. (-ki zamiri tamlanan ögenin yerini aldı.)
Yorumlar
Yorum Gönder